Dziedzictwo Węgier tworzą pasjonaci

Dziedzictwo narodowe pełne różnorodności

Węgry i jego dziedzictwo. Malowniczy kraj położony w Europie Środkowej, mogą pochwalić się bogatym i fascynującym dziedzictwem, które sięga tysiącleci wstecz. Od ich początków jako nomadycznych koczowników aż po współczesne wpływy kulturowe i historyczne osiągnięcia, Węgry zyskały niezwykle zróżnicowane dziedzictwo, które stanowi cenne źródło wiedzy o historii i kulturze tego kraju.

Od  XVI i XVII wieku Węgry doświadczyły swojego złotego wieku.Od tego czasu aż po dzisiejsze czasy rozkwitała kultura i sztuka w tym kraju.  Węgierscy artyści, pisarze i kompozytorzy osiągnęli i osiągają znaczące sukcesy, tworząc dzieła, które przyczyniły się i przyczyniają do kulturalnego bogactwa całej Europy.

O osiągnięciach kilku z nich warto przypomnieć. Kolejność jest zupełnie przypadkowa, bo każdy z nich odegrał istotną rolę na rzecz dziedzictwa Węgier i całej Europy.

Węgrzy – znani i mniej znani

Zoltan Kodaly

Zoltán Kodály (1882-1967) – węgierski kompozytor, etnograf i pedagog i  ‘’troszeczkę’’ Polak, ponieważ jego matka Paulina Jalovetzky miała polskie pochodzenie.

W domu Zoltana muzyka była na pierwszym miejscu. Ojciec na skrzypcach, a matka nie tylko grała na fortepianie, ale również śpiewała. To musiało wywrzeć wpływ na jego dalsze decyzje życiowe. Studiował w Budapeszcie u Hansa Koesslera. Doktoryzował się na uniwersytecie w 1906 na podstawie dysertacji “Budowa stroficzna węgierskich pieśni ludowych”. Dziedzictwo ludowe było mu bardzo bliskie. Od 1907 wykładał w Akademii Muzycznej w Budapeszcie – początkowo teorię muzyki, a następnie kompozycję.

Jako pedagog zreformował system nauczania muzyki w szkolnictwie węgierskim. Jest uznawany za twórcę tzw. metody Kodálya.

Jest to metoda kształcenia muzycznego poprzez uczenie dzieci śpiewania prostych i znanych piosenek ludowych. W trakcie śpiewu dzieci uczą się wykonywać ręką gesty, które pomagają im zachować intonację i zapamiętać melodię. Nazywa się to „śpiewaniem razem z ręką”.

Metoda Kodalya jest znana na całym świecie.

Warto dodać, że w 2016 roku metoda została wpisana przez UNESCO do rejestru dobrych praktyk w dziedzinie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości.

Jego kompozycje bazują na węgierskiej muzyce ludowej, a jego twórczość krzyżuje w sobie elementy stylu neoromantyczno – impresjonistycznego. Komponował i opracowywał głównie pieśni, ale także utwory instrumentalne i opery.

Bela Vikar

Dzięki niemu do dnia dzisiejszego przetrwały teksty węgierskich podań i pieśni ludowych, które spisywał stenograficznie. Nagrywanie pieśni ludowych na fonograf rozpoczął w Boże Narodzenie 1896 roku w powiecie Borsod. Był to unikalny sposób zapisu nawet w innych krajach Europy.

W trakcie swoich zbiorów nagrał około siedmiu tysięcy utworów. W 1896 roku został wybrany sekretarzem Węgierskiego Towarzystwa Etnologicznego, później sam założył stowarzyszenie „La Fontaine Society” i został jego prezesem.

Gyuta Ortutay

Gyula Ortutay to  jeden z najwybitniejszych węgierskich etnografów.

Jego ,,Mała Etnografia Węgierska’’  zawiera wszystko, co chcielibyśmy się dowiedzieć o codziennym życiu Węgrów. Przeczytamy w niej o węgierskiej piosence ludowej, folkowych węgierskich balladach, sztuce ludowej Węgier, zwyczajach świątecznych i życiu codziennym mieszkańców tego pięknego kraju. Ortutay opisał także wierzenia narodu węgierskiego i historię folkloru węgierskiego.

Arnold Ipolyi (1823-1886)

Nie sposób nie wspomnieć o węgierskim biskupie katolickim, który przez całe życie interesował się historią, zwłaszcza interesowało go dziedzictwo – historia sztuki i to ta pogańska. Był członkiem Węgierskiej Akademii Nauk, a także wielu różnych towarzystw naukowych w kraju i za granicą. Był jednym z założycieli  Węgierskiego Towarzystwa Historycznego.

Jego pierwszą publikacją była Ungarische Mythologic z 1854 roku, poświęcona starożytnej religii Węgier. Jego praca zdobyła nagrodę Węgierskiej Akademii Nauk. W swoim zbiorze wierzeń ludowych (mitologia węgierska) podał najbardziej wiarygodną relację o táltos .

Táltos to postać z mitologii węgierskiej, osoba posiadająca nadprzyrodzoną moc, podobną do szamana.

Táltos był wybierany przez bogów lub duchy przed urodzeniem lub w dzieciństwie. Bycia táltosem nie można się nauczyć. Mogło się nim być poprzez nadprzyrodzone powołanie. Niektóre wierzenia głoszą, że táltos musiałby być karmiony piersią do ukończenia 7. roku życia, co zapewniłoby mu ogromną siłę fizyczną.

Jednak najważniejszą umiejętnością táltos’a jest medytacja lub duchowy trans zwany „révülés” . W tym stanie mógł leczyć rany i choroby lub poznawać ukryte prawdy, „wysyłając ich duszę między gwiazdy”. Táltos był wybierany przez bogów lub duchy do określonego powołania życiowego i miał obowiązek komunikować się z całym narodem węgierskim w chwilach zagrożenia, ostrzegać przed niebezpieczeństwem.

Zgodnie z powszechnym konsensusem tálto uznawano za część religii pogańskiej. Istnieją jednak dowody, że tálto istniały aż do epoki Habsburgów , kiedy to tradycja ta dobiegła końca.

Lajos Katona

Dzięki niemu wiemy więcej o węgierskich baśniach i legendach, a także o węgierskich zwyczajach ludowych.

Chociaż był węgierskim etnografem, filologiem, historykiem literatury, profesorem, nauczycielem, członkiem korespondentem Węgierskiej Akademii Nauk to węgierskie podania i zwyczaje ludowe interesowały go najbardziej.

Janos Janko

Janos  Jankó był węgierskim ilustratorem, karykaturzystą i malarzem oraz jednym z pierwszych węgierskich artystów, którzy używali formatu komiksowego. Jego rysunki, publikowane w kilku węgierskich magazynach humorystycznych, cieszyły się ogromną popularnością.

Urodził się w Tótkomlós. W 1855 roku przeniósł się do Pesztu (obecnie Budapeszt), gdzie pracował jako dziennikarz. Od 1864 roku studiował w Wiedniu przez dwa lata, gdzie dorabiał sobie robiąc karykatury na boku. Jankó był pionierem w węgierskich komiksach, tworząc komiksy tekstowe z powracających postaciami, takimi jak “Gumbacz i Csukli”.

Stara bajka o wspólnym mule (1867). Ten ostatni komiks pierwotnie ukazał się w lutowym wydaniu Hazska. Jankó zmarł w wieku 62 lat. Jego rysunki, publikowane w kilku węgierskich magazynach humorystycznych, cieszyły się popularnością nie tylko na Węgrzech.

Pasjonatów, twórców węgierskiego dziedzictwa jest znacznie więcej i nie sposób ich wszystkich opisać.

Dziedzictwo kulturowe Węgier

Dziedzictwo na Węgrzech jest niezwykle różnorodne i bogate, obejmując aspekty kulturowe, historyczne, naukowe oraz artystyczne. Przez tysiąclecia Węgry były krzyżowym punktem różnych wpływów, co przyczyniło się do kształtowania się wyjątkowej tożsamości narodowej i bogatego dziedzictwa kulturowego. Podsumowując:

1. Węgry mogą pochwalić się niezwykle bogatą tradycją artystyczną. To dziedzictwo to m.in: malarstwo, muzyka, literatura i sztuka sceniczna odgrywają ważną rolę w życiu kulturalnym kraju. Węgierscy artyści przyczynili się do rozwoju sztuki na świecie.
2. Węgry są znane z zachowanych średniowiecznych zamków, pałaców i kościołów, takich jak zamek w Budzie i katedra w Pecs. Budapeszt, stolica Węgier, jest pełen imponujących budowli, takich jak Bazylika św. Stefana i Budapeszteński Parlament. Te budowle stanowią nie tylko ważne dzieła architektury, ale także ważne symbole narodowe.
3. Węgierska kuchnia, jej dziedzictwo, jest znana na całym świecie. Potrawy takie jak gulasz, paprykarz, czy langos cieszą się popularnością i są często uważane za symbol kultury kulinarnego Węgier. Wino węgierskie, zwłaszcza tokaj, jest cenione i eksportowane do wielu krajów.
4. Węgry mają bogatą tradycję folklorystyczną, znaną z tańców ludowych, strojów regionalnych i muzyki ludowej. Węgierski czardasz jest znany wszystkim,  często wykonywany na festiwalach i wydarzeniach kulturalnych.
5. Węgierski język jest jednym z unikalnych aspektów dziedzictwa Węgier. Jest to język ugrofiński, co oznacza, że jest blisko spokrewniony tylko z fińskim i estońskim. Węgierski jest niezwykle zróżnicowany i stanowi ważną część tożsamości narodowej.
6. Węgry mogą pochwalić się wieloma osiągnięciami naukowymi i wynalazkami. Naukowcy węgierscy, takie jak Ignác Semmelweis, który wprowadził zasady higieny w medycynie, oraz John von Neumann, pionier informatyki, przyczynili się do postępu w wielu dziedzinach.
7. Wreszcie… Węgry mają burzliwą historię, która obejmuje okresy panowania różnych dynastii, takich jak Arpadowie i Habsburgowie. Upadek monarchii Austro-Węgierskiej i okres komunistyczny pozostawiły trwałe ślady w historii kraju.

Dziedzictwo na Węgrzech jest nie tylko źródłem dumy dla mieszkańców, ale także przyciąga turystów z całego świata. Ochrona i zachowanie tego dziedzictwa jest ważnym zadaniem, które pomaga zachować to, co jest cenne i wyjątkowe w historii i kulturze tego kraju i całego świata.