Włóczka z igieł sosny – można zrobić sweter?
Spis treści
Zapomniane dziedzictwo – włóczka z igieł sosny
Włóczka z igieł sosny (zwana dawniej wełną leśną) … nikt już o niej nie pamięta. Pamięć ludzka jest krótka. Nie przekazujemy sobie wiedzy z pokolenia na pokolenie i tym sposobem znajomość i stosowanie naturalnych produktów została wśród ludzi zastąpiona produktami sztucznymi i syntetycznymi.
Dotyczy to budynków, żywności i odzieży, jak i innych dziedzin życia.
A okazuje się, że nie tak dawno, bo w połowie XIX wieku potrafili w Rosji (a także w pobliżu Wrocławia ! ) robić włókna i tkaniny … wykorzystując do tego igły sosny. Istniały duże tego typu manufaktury.
Gruba włóczka z igieł sosny – lokalna i dostępna
Korzyści z wykorzystania igieł sosnowych dla wytworzenia włóczki są oczywiste:
- po pierwsze dostępność materiału. Igły sosnowe można pozyskać o każdej porze roku i w praktyce na każdym obszarze.
- sosny rosną samodzielnie, nie są wymagające, nie trzeba o nie dbać, nawozić itp.. jak uprawy na polach bawełny czy lnu.
- włoczka z igieł sosny była cieplejsza niż wełna zwierzęca
- korzystny wpływ na organizm człowieka – właściwości lecznicze (łagodzi ból i reumatyzm, rozgrzewa i poprawia krążenie krwi)
- przechowywanie surowców – igieł – jest dość wygodne J
- surowiec jest w 100% ekologiczny!
Tak naprawdę zachowało się bardzo mało informacji na temat sposobów wytwarzania wełny leśnej. Wraz z upowszechnieniem bawełny, tego typu wyroby i ich twórcy odeszli w niepamięć.
A przecież dziś wiemy, że uprawa bawełny powoduje ogromne szkody dla środowiska. Około jednej czwartej wszystkich pestycydów stosowanych na świecie, w rolnictwie, jest wykorzystywane na plantacjach bawełny. W efekcie ta chemizacja upraw zanieczyszcza glebę, powietrze i wodę. Ponadto bawełna musi być transportowana na duże odległości, bo rośnie tylko w określonych obszarach klimatycznych.
Potem doszły jeszcze przemysłowo wytwarzane włókna syntetyczne…
Włóczka wełna leśna – historia
Wzmiankę o wełnie leśnej znajdziemy w Słowniku encyklopedycznym Brockhausa i Efrona – pierwszej rosyjskiej encyklopedii powszechnej, wydanej w latach 1890–1907, w 82 tomach podstawowych i 4 tomach uzupełniających. (ros. Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона)
W Encyklopedii Efrona i Brockhausa jest taka informacja:
Wełna leśna lub wełna sosnowa – jest zrobiona z włókien zawartych w igłach sosen. Użycie (ograniczone) wełny służy do produkcji tkanin, których noszenie podobno powinno mieć wartość leczniczą.
To krótka informacja, ale niezwykle interesująca. Kilka ciekawych informacji pozyskać możemy z rosyjskiego regionalnego Muzeum Krajoznawczego.
Z informacji tam uzyskanych proces pozyskiwania włókien z igieł sosny wyglądał na dużo trudniejszy niż obróbka lnu czy pokrzywy.
Włóczka na sweter – igły sosnowe i ich przygotowanie
Dla pozyskania surowca zbierano gałęzie sosen połamane przez wiatr.
Zbierano igły zielone lub pożółkłe, zaczerniałych nie zbierano.
Aby zmiękczyć igły stosowano kilka metod, nie ma wiarygodnych danych na temat szczegółów tych metod, nie wiemy też czy metody te stosowano odrębnie czy razem:
- moczone w wodzie przez kilka miesięcy, zmieniają okresowo wodę
- parowano igły, przy okazji uzyskując ekstrakty
- gotowano igły codziennie, przez kilka godzin …
- trawiono popiołem
Następnie zmiękczone igły ugniatano, obijano pałką i płukano z zanieczyszczeń.
Proces ten powtarzano, aż do chwili gdy włókna stawały się stopniowo jasnobrązowe.
Włóczka z igieł sosny i zrobiona z niej nić
Moment, w którym włókna stały się miękkie pozwalał na uformowanie nici. Nie było to prostym zadaniem, gdy dawniej do tego celu stosowano kołowrotki czy wrzeciona. W przeciwieństwie do pokrzyw, lnu czy konopi to włókno z igieł sosny jest bardzo krótkie. Przy tym nie moczono włókien w celu formowania nitki.
Pozyskiwana włóczka i robiona z niej nić była przyjemna w dotyku i co ważne zachowywała zapach sosnowych igieł !
Są też wzmianki, że pozyskana wełna sosnowa, zamiast do wytworzenia nici służyła do formowania filcu. W tym celu, ugniatano ją i formowano.
Wełna sosnowa dzisiaj
Pewnie po raz pierwszy słyszysz o włóczce z igieł sosny – wełnie sosnowej?
Niewiele osób o niej słyszało, dziś wytwarzanie wełny sosnowej to już prawie zapomniana umiejętność.
Oczywiście są pasjonaci, którzy próbują ożywić czy zachować umiejętności dawnych rzemieślników. Tacy pasjonaci są także w Rosji i eksperymentują z metodami pozyskiwania włóczki z igieł sosny – wełny leśnej.
Odrodzenie zapomnianych umiejętności wytwarzania włókien roślinnych (także z pokrzywy, łopianu czy wierzbownicy) przenosi nas do najlepszych tradycji naturalnego życia naszych przodków. Dlatego o tak cennych i ważnych dla zdrowego życia sprawach warto przypominać.
Na filmie poniżej, pasjonatka dawnego rzemiosła zmieszała ze sobą wełnę z igieł sosny oraz wełnę z pokrzywy dla uzyskania lepszych właściwości przędzalniczych.
zdjęcie wprowadzające – klatka z powyższego filmu
A czy wiesz, że sosna przyciąga pieniądze? 😉
Artykuł powstał w ramach:
Projekt dofinansowany ze środków Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia w ramach Otwartego Konkursu na Dofinansowanie Zdalnych Przedsięwzięć na rzecz Dialogu i Porozumienia w Stosunkach Polsko-Rosyjskich