Dom skandynawski zamiast wieżowców

Dom skandynawski projekt osiedla Galgebakken alternatywą dla blokowisk

Osiedle Galgebakken, oparte jest o zabudowę typu prosty dom skandynawski, powstało w latach 1972-1974. Była to odpowiedź i alternatywa dla znanego i w Polsce budownictwa prefabrykowanego.

Miała to być nie tylko odpowiedź na blokowiska i wieżowce, ale także obszar charakteryzujący się dobrym środowiskiem socjalnym między domami (ułatwiającym kontakty, spotkania  i integrację społeczności).

Osiedle liczące ok. 600 domów zaprojektowali architekci: A. i O. Ørum-Nielsen, J.P. Strogaard i H. Markussen oraz architekt krajobrazu J. Vesterholt.

W Galgebakken koncepcja architektoniczna ma sprzyjać środowisku społecznemu. Celowo dokonano połączenia wielu części wspólnych,  poprzez systemy pieszych ścieżek oraz przełamanie granicy między przestrzenią publiczną i prywatną.

Osiedle z założenia zabudowane pod domy czynszowe non-profit.

Dom skandynawski bliżej Natury

Sposób zabudowy domów czynszowych (komunalnych) w Galgebakken (osiedle w Kopenhadze – Dania) charakteryzuje:

• niska zabudowa – budynki typu parterowe bungalowy oraz szeregowe jednopiętrowe,
• jednocześnie duże zagęszczenie obiektów i wzajemnie przenikanie się przestrzeni publicznych i prywatnych
• bliskość tradycji wiejskiej i bezpośrednie odniesienie ku Naturze – stanowi to kontrast wobec wspomnianych osiedli bloków mieszkalnych

Istotne jest też to, że odpowiednio zaprojektowana, prefabrykowana (!) zabudowa sprzyja budowaniu relacji sąsiedzkich i relacji z Naturą, czemu sprzyjają:

• kameralne, wąskie uliczki, przy każdej z nich zlokalizowano ok. 10 domów
• drewniane pergole i ogrodzenia ogrodów,
• specjalne miejsca spotkań,
• pralnie, siłownia, warsztaty, domy kultury czy place zabaw dla dzieci,
• wspólne półprywatne przestrzenie ogrodowe od strony ulicy, do których można wyjść wprost z kuchni czy jadalni. Drzwi wejściowe są przeszklone i zwrócone do siebie.
• prywatne ogródki od strony sypialni,
• nie ma bram i żywopłotów, które odgradzają dom
• osiedle funkcjonuje prawie jak miasto w mieście

Mnie najbardziej podobają się fragmenty osiedla zabudowane parterowymi budynkami, gdzie obszary mieszkalne przenika zieleń, poprzecinana dróżkami, miejscami spotkań i zabaw, bez podjazdów dla samochodów, prosto pod dom.

Dom skandynawski całoroczny i mnóstwo zieleni

Wszędzie jest dużo zieleni !

W ten sposób architekci chcieli przełamać sztywne granice pomiędzy przestrzenią prywatną i publiczną, tak charakterystyczne dla blokowisk.

Samochody parkowane są na obrzeżach osiedla. Dzięki temu dzieci mogą bawić się wszędzie bez w bezpiecznych warunkach, korzystając przy tym z kameralnych uliczek, ścieżek, ogródków i osiedlowych placów zabaw.

Te atuty – prosty dom skandynawski – wtopiony w kameralne uliczki i atrialne obszary wspólne na początku lat 70-tych XX w przyciągnęły wiele młodych rodzin.

Nie minęło też dużo czasu i mieszkańcy zaczęli się organizować tworząc wspólne stowarzyszenia twórcze czy też firmy społeczne.

O stopniu integracji mieszkańców niech świadczy fakt, że w latach 1976‑78 mieszkańcy zrealizowali bojkot czynszu w proteście przeciwko podwyżce czynszu o 4% (!) w celu usunięcia wad konstrukcyjnych (nieszczelne dachy) w nowo wybudowanych domach.

Bojkot doprowadził do rozszerzenia się akcji bojkotu czynszów w innych gminnych budynkach non-profit i zaowocował pożyczkami z Funduszu Rozwoju Obszarów Wiejskich.

Dziś również młode rodziny osób, które same dorastały w Galgebakken, wracają do osiedla, aby zapewnić swoim dzieciom to samo środowisko, gdzie same były szczęśliwe.

Od 2018 roku trwają przygotowania do prac renowacyjnych (m.in wymiana instalacji, okien, remonty łazienek – wszystko w trybie demokratycznych uzgodnień z mieszkańcami), którym poddany ma być każdy dom skandynawski na osiedlu, które ma już blisko 50 lat.

Na współczesnym osiedlu

Trend zapoczątkowany na osiedlu Galgebakken ma swoich kontynuatorów również współcześnie.

Jako przykład może posłużyć 58 domów we wiosce rybackiej Viken (Szwecja). Duńscy architekci, którzy projektowali domy we wiosce inspirowali się kameralnym i zarazem zróżnicowanym układem dawnej wioski rybackiej.

Zobaczcie sami 🙂

zdjęcia: Arkitekturbilleder, licencja: CC BY-NC-SA 2.5 DK

zdjęcie wprowadzające: Champ2100, lic. CC BY-SA 4.0

www.gbakken.dk (strona osiedla)