Domki dla owadów

Prawie każda roślina w środowisku naturalnym może być przez niektóre szkodniki uszkadzana. To przecież część naturalnej równowagi.

Jednostronna kontrola chemiczna roślinnych szkodników zagraża nie tylko płodności gleby, ale także naszemu zdrowiu.
Szkodniki nie muszą zdominować naturalnego ekosystemu, ze względu na obecność swoich naturalnych wrogów.

W zdrowym środowisku, wolnym od pestycydów, z rodzimymi roślinami, pojawią się zawsze owady pożyteczne, nasi ogrodowi sprzymierzeńcy, które przyjdą nam z pomocą.

NATURALNA RÓWNOWAGA

Celowe wykorzystanie owadów do powstrzymywania szkodliwej działalności innych owadów to jeden z rodzajów kontroli biologicznej, a historia stosowania tej metody sięga przynajmniej IV wieku n.e. kiedy to w Chinach mrówki były celowo manipulowane w celu zwalczania szkodników owoców cytrusowych.

Znany jest sposób budowania mostów wykonanych z gałęzi drzew, takie swoiste “autostrady” przez korony drzew, które umożliwiały szybsze dotarcie mrówkom do szkodników.

GRUPY OWADÓW

Ze względu na sposób działania rozróżniamy:

• Owady zapylające

Zaliczamy do nich znane owady zapylające kwiaty, jak pszczoły, trzmiele i motyle oraz drapieżne i pasożytnicze, jak biedronki, złotooki, biegacze, mrówki, muchówki, błonkówki, biegacze, bzygi, świetliki, ważki, pająki – to są naturalni wrogowie ogrodowych szkodników. Niszczą one mszyce, przędziorki, ślimaki, stonkę ziemniaczaną, zwójki, komary itp.

• Drapieżniki

Owadzie drapieżniki w fazie niedojrzałej a często dorosłej, wpływają bezpośrednio na ofiarę, zabijając ją natychmiast. Przykładem drapieżników są biedronki i modliszki.

Czy wiecie, że w okresie kwitnienia dorodne żeńskie chrząszcze biedronek mogą znacznie zmniejszyć populację szkodników mszyc, co eliminuje konieczność stosowania środków chemicznych? Potrafią one w ciągu doby zjeść ich kilkadziesiąt, nie pogardzą też stonką. Najbardziej żarłoczne są larwy, które pochłaniają 10 razy więcej szkodników.

Pająki i ważki polują na komary, bzygi także na mszyce.

• Pasożyty

Te owady pasożytują na swych gospodarzach, składając jaja na ich ciele lub wewnątrz. Larwy wylęgają się z jaj i rozwijają, powodując paraliż żywiciela.

Wtedy sparaliżowane owady nadal je przed śmiercią karmią jeszcze przez jakiś czas.

Przykłady naturalnych wrogów owadów, które są pasożytami szkodników to drobne osy, błonkówki i muchówki.
Naturalni wrogowie to ważny element zintegrowanego programu zwalczania szkodników na świecie.

U nas w Polsce niestety takie badania i działania nie są jeszcze prowadzone, a przynajmniej głośno o tym nie słychać.
Nie wszystkie owady można zaliczyć jednoznacznie do konkretnej grupy. Na przykład motyle. Kiedy fruwają wśród kwiatów i je zapylają, pamiętamy, że ich larwy bezlitośnie podgryzają liście.

Ale coś za coś. Dzięki nim ogród będzie stale kwitł :).

ZWABIENIE I UTRZYMANIE POŻYTECZNYCH OWADÓW.

• Alternatywne źródła żywności

Wiele owadów pożytecznych żywi się pyłkiem, nektarem lub sokami roślinnymi, celem uzupełnienia diety lub zastępczo, gdyby populacja owadów była niska. Kwiatowy nektar ma za zadanie odżywiać także jaja. Dlatego należy sadzić w ogrodach jak najwięcej pożądanych roślin nektarodajnych.

Doskonałe rośliny to rumianki, dzika marchew, krwawnik, smagliczka, lucerna, soja, koniczyna i wyka. Dobrze jest posiać miniaturową łąkę z dzikimi kwiatami z zastosowaniem krwawników, przetaczników, mniszka lekarskiego, kolendry, astrów, malw, lawendy, melisy i mięty.

Dobry sposób to także pozostawienie w słonecznym miejscu w ogrodzie pokrzyw, które są ulubionym pokarmem biedronek. Wczesną wiosną złożą tam swoje jaja.

• Schronienie

Należy zapewnić na podwórku i w ogrodzie obszary stabilnego środowiska, gdzie pożyteczne owady będą mogły się schronić. Realizuje się to przez ochronę części trawnika przed koszeniem oraz ochronę części rabat przed uprawą mechaniczną i innymi zakłóceniami.

Zaleca się ściółkowanie gleby nawozem zielonym, co przywabia żarłoczne krocionogi czy różne chrząszcze.
Na warzywnych grządkach można pozostawić puste łodygi kopru. Poczekajmy także z generalnym czyszczeniem grządek do wiosny, aby owady mogły bezpiecznie przezimować w roślinnych resztkach. Larwy biedronek nie mają węchu więc jeśli zauważymy je daleko od źródeł pokarmu – przenieśmy w pobliże kolonii mszyc.
Rabaty i donice obsadza się roślinami wieloletnimi, zwłaszcza produkującymi pyłek i nektar, sadzi się żywopłoty w pobliżu kwiatów lub warzyw, goły grunt pokrywa roślinami takimi jak lucerna, soja, które dostarczają schronienia.

Zimą chrząszcze będą się kryć w suchej trawie, na podwórku lub w ogrodzie, w kompoście, ściółce czy pod skałami. Unikajmy także nadmiernego zruszania gleby przed zimą na podniesionych rabatach.
Owady chętnie szukają kryjówek wśród pozostawionych gdzieś na boku stert cegieł, dachówek, słomy, gałązek czy szyszek. Lubią też otwory w drewnie, wiązki trzciny i trociny. Wiemy na pewno, że zimują zawsze w bliskim sąsiedztwie człowieka.

• Domki dla owadów

Jeśli takich naturalnych miejsc próżno się doszukać w naszym ogrodzie, dobrym pomysłem jest umieszczenie gotowych i ładnych domków dla pożytecznych owadów. Rozwiążą one problem niechcianego nieładu i dadzą nam satysfakcję dobrego ekologicznego działania.

Ustawiamy je w miejscach słonecznych, 1,5 do 2 m nad poziomem gruntu, od wschodu lub zachodu tak, aby były chronione przed wiatrem i deszczem.

Wejście powinno być wyraźnie widoczne, w pobliżu ulubionych kwiatów i ziół, aby zapewnić owadom pożywienie. Mile widziane drzewa i krzewy. Powinna być także dostępna glina i piasek.

• Źródła wody

Konieczne będą naczynia dla kąpieli ptaków, płytkie poidełka, misy i inne zbiorniki oraz tymczasowe kałuże, które dostarczą owadom wody. Jest to ważne zwłaszcza w okresach suszy.

Wodę należy zmieniać co 2-3 dni, aby zniechęcić komary do rozmnażania się w stojącej wodzie.

Umieszczamy też patyki lub płaskie kamienie, aby owady mogły na nich przysiąść i napić się. Zapobiega to utonięciom.
Włączenie innych strategii ograniczania szkodników
Jeżeli konieczne jest zastosowanie środków ochrony roślin, najpierw wybieramy produkt działający na konkretne szkodniki lub taki działający bezpośrednio na roślinę np. owadobójcze mydła lub oleje organiczne. Jest to dobra i ekologiczna alternatywa.

Te środki skutecznie kontrolują populację owadów szkodliwych.
W systemach naturalnych równowaga między drapieżnikami a ich ofiarami jest bardzo ważna. Jedna ze stron nie może zostać całkowicie wyeliminowana, ponieważ spowoduje to brak rozmnażania tej drugiej.

Należy stosować także inne praktyki celem zmniejszenia presji szkodników w ogrodzie poprzez wybieranie alternatywnych środków oddziaływania.

Starajmy się przy tym nie niszczyć obszarów schronienia owadów pożytecznych.

• Problem użycia pestycydów

Użycie chemii w ogrodzie będzie oznaczać ogród wolny od wszelkich owadów, i tych pożytecznych i szkodników.

To duży problem, bo chociaż oprysk wyeliminuje pierwszą falę szkodników, to jednak druga fala może spowodować jeszcze większe straty, ponieważ szkodniki się na nie uodpornią.

Dlatego tak ważna jest obecność sprzymierzeńców, które zapewniają długotrwałą kontrolę i przechylają szalę na naszą korzyść, kiedy szkodniki tylko się pojawią.

Zapewnią nam także coś, co jest najważniejsze w tym wszystkim – zdrową żywność.
Nawet starannie umyte warzywa mogą nadal zawierać szkodliwe substancje chemiczne, które rozpylano na nich podczas uprawy. Nasze rodziny potrzebują świadomości spożywania bezpiecznej i zdrowej żywności, a to zapewni nam ekologiczna uprawa warzyw.

Nie musi być ona droga, naturalna kontrola szkodników jest coraz tańsza, podczas kiedy ceny pestycydów stale idą w górę.
Tłumienie szkodników przez owady pożyteczne w sposób samodzielny może być mało efektywne.

Kiedy populacja szkodników jest duża i w ogrodzie znajduje się wystarczająco dużo żywności oraz prawidłowe siedlisko aby wspierać wzrost i reprodukcję naturalnych wrogów, wpływ na populację owadów pożytecznych może być dużo większy.
Natomiast, gdy populacja szkodników jest niska, pożyteczne owady poszukają sobie źródła pożywienia gdzie indziej i raczej nie będą do odzyskania tak szybko. Liczba owadów pożytecznych występuje w ogrodzie także w sposób naturalny.

Dlatego należy nauczyć się rozpoznawać i rozważyć swoje potrzeby w zakresie planowania i utrzymania ogrodu w ekologiczny sposób.

• Przykład Stone House Garden

Ostatnio, będąc w jednym z ogrodów angielskich – Stone House Garden, jego właścicielka przyznała, że od 20 lat nie stosuje chemii w ogrodzie a wyłącznie wspomaga się działalnością pożytecznych owadów, co jak widać wyszło wszystkim na zdrowie.

GALERIA
Zapraszamy do obejrzenia galerii domków dla pożytecznych owadów na Ogrodowisko.pl.

PODZIĘKOWANIE

Za nadesłany tekst i zdjęcia dziękujemy bardzo Pani Danucie Młoźniak  z Ogrodowisko.pl