Roślina działa jak ŻEŃ-SZEŃ
Spis treści
Warto byś poznał szczodrak
Szczodrak krokoszowaty (Rhaponticum carthamoides) wzmacnia niczym żeń-szeń. To okazała bylina z rodziny astrowych (Asteraceae), dawniej złożonych (Compositae).
Nazwa ludowa to “korzeń marala” (maral – gatunek jelenia).
Roślina ta została początkowo opisana jako Leuzea carthamoides.
Do dzisiaj niektórzy autorzy używają wcześniejszej nazwy.
Także dostępny w aptekach na terytorium krajów z obszaru byłego ZSRR, preparat leczniczy ze szczodraka, nosi nazwę “Extractum leuzeae fluidum”. Jest to popularny niczym żeń-szeń środek.
Jak wygląda szczodrak ?
Z podziemnego, grubego i najczęściej zdrewniałego kłącza rokrocznie wyrasta rozeta dużych (nawet do 100 cm długości i 25 cm szerokości) pierzastosiecznych lub wcinano-klapowanych, ogonkowych liści.
Kształt liści bywa zróżnicowany nawet u tego samego osobnika.
Pęd kwiatowy jest zawsze wzniesiony, gruby, dęty, drobnobruzdkowany, nie rozgałęziony, zwykle o wysokości od 50 do 180 cm.
Liliowe kwiaty zebrane są w duże (do 8 cm średnicy) pojedyncze, niemal okrągłe koszyczki na szczytach pędów.
Pęd kwiatowy jest także ulistniony. przy czym dolne liście są ogonkowe, a górne – siedzące.
Zarówno liście, jak i łodygi są delikatnie owłosione.
Owoc – to brązowa, czterograniasta niełupka z wieńcem pierzastych szczecinek, o długości 6 do 8 mm a szerokości 3 do 4 mm.
Korzenie i kłącza są brązowe do ciemnobrunatnych i mają specyficzny, żywiczny zapach.
W przyrodzie szczodrak rośnie głównie na subalpejskich łąkach gór południowo-środkowej Syberii (Ałtaj, Góry Sajańskie).
Nie jest to co prawda żeń-szeń syberyjski ale warta uwagi roślina lecznicza
Substancje powodujące lecznicze działanie szczodraka to ekdyzony (synonim – ekdysteroidy) – głównie ekdysteron oraz inokosteron, integristeron A i B i inne.
Ekdyzony stanowią szczególna grupę związków zbliżonych budową do sterydów, znaną już kilkadziesiąt lat jako hormony linienia owadów. Następnie znaleziono je także w roślinach, gdzie występują w znacznie większych ilościach.
Ekdyzony działają na człowieka i zwierzęta ciepłokrwiste psychostymulująco, pobudzająco, wzmacniająco, adaptogennie oraz anabolicznie.
Najnowsze badania wykryty w szczodraku poliacetyleny o działaniu adaptogennym, a ponadto w liściach tej rośliny substancje o charakterze immunostymulującym i prawdopodobnie również adaptogennym.
Już jednorazowe zażycie leku ze szczodraka zwiększa znacznie wydajność pracy, siłę mięśni, wytrzymałość (podobnie jak żeń-szeń), a jednocześnie nie powoduje wystąpienia objawów ubocznych.
Nie stosuj zbyt długo
Uwaga !
Długotrwałe stosowanie leków ze szczodraka może spowodować trwałe podwyższenie ciśnienia tętniczego, zwolnienie rytmu i zwiększenie amplitudy pracy mięśnia sercowego.
TEST
Na praktycznie zdrowych 900 robotnikach wypróbowano działanie napoju “Sajany”, składającego się z soku mandarynkowego i ekstraktu szczodraka.
Okazało się. że napój ma dwie fazy działania:
- pierwsza to pobudzenie centralnego systemu nerwowego, następujące po 10-20 minutach lub pierwszych godzinach po wypiciu napoju i utrzymujące się dłuższy czas.
- druga faza występująca wieczorem lub nocą to hamowanie centralnego systemu nerwowego, przejawiające się bardziej głębokim i dłuższym snem.
Nalewka z krokosza działa niczym żeń-szeń właściwy
Dostępny w aptekach na terytorium byłego ZSRR lek ze szczodraka pod nazwą “Extractum leuzeae fluidum” to nalewka z kłącza z korzeniami na 70% spirytusie etylowym.
Lekarze przepisują ją jako środek pobudzający w przypadkach astenii, fizycznego przemęczenia, obniżonej zdolności do pracy, impotencji (niczym żeń-szeń dla mężczyzn) – 20 do 30 kropli w niewielkiej ilości wody 2 do 3 razy dziennie przed jedzeniem. Czyli działa podobnie ja żeń-szeń.
Przez długie lata pisano, że lek ten nie ma przeciwskazań ani ubocznego działania.
Wyjątkiem jest W. Minajewa, która pisze:
“…przed rozpoczęciem przyjmowania preparatów ze szczodraka koniecznie należy skonsultować się z lekarzem.
Powinny to uczynić szczególnie osoby z podwyższonym ciśnieniem tętniczym. Ekstrakt rośliny może spowodować rozszerzenie naczyń krwionośnych dna oka, a 10% napar kwiatów zmniejsza krzepliwość krwi”. (“Lekarstwiennyje rastienija Sibiri”. Nowosybirsk 1991)
Pewien list i dawkowanie szczodraka
Czytałem jednak list do redakcji czasopisma propagującego uprawę roślin leczniczych.
Mężczyzna chcąc sprawdzić czy rzeczywiście szczodrak ma tak cudowne działanie, zażył dawkę wywaru z kłączy, według mojego szacunku kilkadziesiąt razy przewyższającą zalecane dawki terapeutyczne.
Doznał wstrząsu, ale eksperyment przeżył, mimo że nie korzystał z pomocy lekarza, obawiając się, że zostanie pośmiewiskiem okolicy.
Gdyby ktokolwiek zrobił taki ,,eksperyment” z jakimś lekiem chemicznym z domowej apteczki nie wyłączając witamin, to bez interwencji lekarza nie przeżyłby.
Szczodrak – surowiec zielarski
Surowcem zielarskim szczodraka według medycyny oficjalnej byłego ZSRR jest kłącze z korzeniami.
Medycyna ludowa traktuje tak całą roślinę (praktycznie liście oraz kłącza z korzeniami).
Suszone liście roślin uprawianych zawierają od 0,35 do 1,22% ekdyzonów, średnio dwa razy więcej niż rośliny dziko rosnące.
Według zespołu uczonych czeskich (J. Lejfertova i wsp.) rośliny szczodraka uprawiane w okolicach Brna w końcowym okresie wegetacji gromadziły najwięcej ekdyzonów.
Ich zawartość w nasionach wynosiła 1,6 do 1,8% w liściach 0,7 do 0,8%. w łodygach 0,3 do 0,4%.
Liście szczodraka jako surowiec zielarski zbieramy (ścinamy) w lipcu i sierpniu z roślin co najmniej dwuletnich (po ich przekwitnięciu).
Po starannym umyciu drobno kroimy i suszymy w cieniu, można i w podwyższonej temperaturze (piekarnik, piec lub termowenlylator, 50 do 60 st. C).
Kłącza z korzeniami wykopuje się jesienią czwartego lub piątego roku uprawy.
Myjemy je szybko pod bieżącą wodą, ponieważ przedłużanie czasu mycia powoduje wymywanie związków czynnych.
Następnie kłącza i korzenie kroimy na mniejsze kawałki (długości do 12 cm) i układamy do suszenia cienką warstwą.
Możemy suszyć na słońcu lub w strumieniu gorącego powietrza o temperaturze 50 do 60 st. C.
Szczodrak w uprawie
Szczodrak został wprowadzony do uprawy nie tylko w krajach na terenie byłego ZSRR, ale i w Czechach oraz Finlandii i Bułgarii.
Ma szerokie zastosowanie nie tylko w medycynie, a cenowo jest trochę tańszy niż żeń-szeń.
W weterynarii nalewka ze szczodraka jest stosowana przy rozstroju nerwowym, jako środek stymulujący przy osłabionych funkcjach różnych organów.
Dawka jednorazowa dla kota wynosi 3 do 5 kropel, psom dajemy 10 do 15 kropel trzy razy dziennie.
Szczodrak jest także cenną rośliną paszową. Zawiera dużo białka, cukrów prostych, witaminy C, a także kwas foliowy i karoten w nadziemnej części, dając dwa pokosy rocznie.
U bydła karmionego szczodrakiem polepsza się stan zdrowia oraz wzrost młodzieży.
Wymagania uprawowe
Szczodrak możemy z powodzeniem uprawiać na grządce, jeśli uwzględnimy jego wymagania.
Jako roślina wysokich gór nie boi się mrozu, lubi słońce. W cieniu rośnie słabo, kwitnie rzadko. Klimat lubi górski, z duża ilością opadów.
W czasie suszy musi być podlewany, aby nie zasychały liście.
Przesadzanie znosi zdecydowanie źle i długo choruje, dlatego najlepiej wysiewać od razu na stałe miejsce. Ze względu na rozwijanie silnego systemu korzeniowego grządka winna być dobrze zdrenowana, głęboko przekopana i dobrze uprawiona, pozbawiona trwałych chwastów.
Gleba winna mieć dużą ilość próchnicy. Szczodrak bardzo dobrze reaguje na nawożenie organiczne, a znacznie słabiej na nawozy sztuczne.
Owoce szczodraka należy koniecznie stratyfikować bezpośrednio przed siewem przez, miesiąc (można dłużej) w temperaturze ok.0 stopni C, aby zwiększyć procent kiełkujących i przyspieszyć rozwój roślin.
Przed stratyfikacją owoce przemywamy wodą i zaprawiamy zaprawą nasienną w celu zabezpieczenia przed porażeniem chorobami grzybowymi.
Owoce szczodraka wysiewamy wczesną wiosna w rozstawie 45 x 45 cm na głębokość ok. 2 cm. Wschody ukazują się po 12 do 20 dniach od siewu.
W pierwszych latach życia roślina rozwija system korzeniowy i rozetę liści odziomkowych.
W uprawie, jeśli zapewnimy jej bardzo dobre warunki może zakwitnąć już w drugim roku i tym sposobem będziemy mieli własny kwitnący quasi żeń-szeń.
Uprawowe porady praktyka
Na mojej grządce szczodrak zakwitł latem (w czerwcu) trzeciego roku uprawy.
Kilka razy w ciągu sezonu wegetacyjnego rośliny podkarmiamy rozcieńczonym kurzeńcem lub kompleksowym nawozem mineralnym.
Usuwamy chwasty, ostrożnie spulchniamy grządkę. aby nie uszkodzić korzeni. Młode liście szczodraka są bardzo kruche i lepiej jest pierwszy raz spulchnić grządkę przed ruszeniem wegetacji. Jesienią, gdy pożółkną liście, obowiązkowo ścinamy całą nadziemną część rośliny najlepiej sekatorem i palimy.
Zwracamy podczas tej operacji uwagę, aby nie uszkodzić zimujących, szarobiałych pąków, które znajdują się u nasad obumarłych liści.
Na szczodraku żeruje wiele bezkręgowców.
Najwięcej szkód powodują nagie pomrowy polne (Deroceras agreste) nocami zjadające liście, mszyce oraz gąsienice sówek.
Z chorób najgroźniejszy jest mączniak, natomiast ptaki (np. wróble) mogą nas zupełnie pozbawić plonu nasion.
Odwar ze szczodraka
- stołową łyżkę suszonych lub drobno pokrojonych, świeżych liści gotujemy 5 minut w szklance wody i pozostawiamy do naciągnięcia pod przykryciem przez 20 do 30 minut.
Ponieważ odwar jest gorzkawy, możemy go słodzić cukrem lub lepiej miodem.
Pijemy po pół szklanki 3 razy dziennie przed jedzeniem lub dodajemy do herbaty po 1-2 łyżki.
Odwar z kłącza
- łyżeczkę od herbaty suszonego lub 2 świeżego rozdrobnionego kłącza z korzeniami gotujemy pół godziny w 250ml wody, pozostawiamy do naciągnięcia, pod przykryciem na 4 godziny, odcedzamy.
Pijemy po jednej łyżce stołowej 3 razy dziennie przed jedzeniem jako środek pobudzający przy fizycznym i umysłowym zmęczeniu.
Inny przepis.
Łyżeczkę od herbaty starannie rozdrobnionego klaczą gotujemy 7 do 10 minut w litrze wody, pozostawiamy do naciągnięcia na 30 minut.
Pijemy jako tonizującą herbatkę 2 razy dziennie, po szklance, przed jedzeniem.
- działanie pobudzające leku – po jednorazowej dawce następuje podwyższenie sprawności fizycznej organizmu.
- działanie wzmacniające – (niczym oryginalny zeń-szeń) po kilkudniowym przyjmowaniu leku następuje znaczna poprawa samopoczucia i wydolności fizycznej.
- działanie adaptogenne to zwiększenie odporności organizmu na niekorzystne warunki bytowania i pracy, na zbytnie oziębienie lub ogrzanie, na ujemny wpływ związków toksycznych wnikających do organizmu lub wytwarzanych wewnątrz ciała przez chorobotwórcze drobnoustroje.
Pod tytułem “ROŚLINA DZIAŁAJĄCA JAK ŻEŃ-SZEŃ – SZCZODRAK KROKOSZOWATY” artykuł został po raz pierwszy opublikowany
w miesięczniku “AURA – Ochrona środowiska”, nr 1/1997r.
zdjęcie wprowadzające: Meneerke_bloem ; lic. CC BY-SA 3.0
Jeżeli nas lubisz, czytasz i chcesz, aby Ekogazeta.eu się rozwijała to rozważ wsparcie nas darowizną
