Astrowaty uzdrowiciel rośnie na Mazurach
Wyjątkową roślinę znaleźli leśnicy z Nadleśnictwa Strzałowo na Mazurach. Po raz pierwszy w północno-wschodniej Polsce stwierdzono występowanie smotrawy okazałej.
Smotrawa okazała to roślina z rodziny astrowatych występująca w Europie południowej i południowo-wschodniej. W Karpatach Wschodnich występuje powszechnie. W Polsce na naturalnych stanowiskach stwierdzona tylko w Bieszczadach i Beskidzie Niskim. Jednak niektórzy botanicy twierdzą, że status tej rośliny w polskiej florze jest niepewny i istnieje przypuszczenie, że może to być antropofit, czyli gatunek obcego pochodzenia zawleczony przez człowieka.
Na naturalnych stanowiskach gatunek ten występuje na źródliskach, nad potokami i w dolinach rzek na siedliskach wilgotnych. W Nadleśnictwie Strzałowo autor tej informacji odnalazł go na obszarze źródliskowym przylegającym do jeziora. Stanowisko tego gatunku o powierzchni około sześciu arów zlokalizowane jest na obszarze zdegradowanego łęgu źródliskowego porośniętego 60-70-letnią brzozą. Niektóre pędy smotrawy okazałej na odkrytym stanowisku osiągają wysokość ponad 2 m, a koszyczki kwiatowe ponad 10 cm średnicy.Smotrawa okazała to roślina miododajna chętnie odwiedzana przez pszczoły, trzmiele, motyle i inne owady błonkoskrzydłe. Okazałe kwiaty wykorzystywane są również przez pająki jako czatownie do polowania na owady – co widać na jednym ze zdjęć. Posiada również bardzo dużo właściwości leczniczych. Poniżej cytat ze strony internetowej http://rozanski.li/?p=833: „Medycyna dawna i współczesna. Dr Henryk Różański: nauki medyczne i biologiczne; fitoterapia, fitochemia ….”.
„Surowcem cennym leczniczo jest ziele smotrawyzbierane w czasie kwitnienia i suszone w normalnej temperaturze (Herba Telekiae). Surowiec jest zasobny we flawonoidy i laktony seskwiterpenowe, polifenole, olejek eteryczny i nienasycone kwasy tłuszczowe, średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe oraz fitosterole. Zawiera eudesmanolidy. Wykazuje właściwości ochronne na miąższ wątroby, przeciwzapalne na wątrobę i przewód pokarmowy. Działa żółciopędnie i lipotropowo. Obniża poziom cukru i cholesterolu oraz lipidów w czerwonych ciałkach krwi. In vitro hamuje namnażanie niektórych tkanek nowotworowych. Wodny i alkoholowy wyciąg z ziela smotrawy polecam stosować w leczeniu dyskinezy dróg żółciowych, zaburzeń w wydzielaniu żółci, kamicy żółciowej, stanów zapalnych wątroby, w profilaktyce stłuszczenia i marskości wątroby oraz nerek. Pomocna w leczeniu hiperlipidemii, hipercholesterolemii, miażdżycy, zaburzeń przemian tłuszczowych. Pomaga przy nieżycie żołądka i jelit oraz bolesnych skurczach przewodu pokarmowego. Reguluje wypróżnienia. Zewnętrznie działa przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie, przyśpiesza regenerację skóry i błon śluzowych, leczy niektóre wypryski. Wspomaga regenerację trzustki, pobudza czynności wydzielnicze trzustki. Korzystnie działa przy przeroście gruczołu krokowego i przewlekłych chorobach skóry na tle zaburzeń metabolicznych. Hamuje stany zapalne w obrębie prostaty. Prawdopodobnie może być pomocna w leczeniu zapalenia jajników i ściany macicy, ale nie mam jednoznacznych wyników. Napar z 1 łyżki surowca na szklankę wrzątku pić 2 razy dziennie po 1 szklance. Intrakt ze świeżego ziela 1:3 na alkoholu 40-60% zażywać 2 razy dziennie po 5 ml. Kuracja smotrawą powinna trwać minimum 3 miesiące”.
Pierwszy człon łacińskiej nazwy opisywanej rośliny został nadany przez niemieckiego botanikaEugena von Baumgartenana cześć węgierskiego arystokraty Teleki von Szek, który w XIX wieku jako pierwszy zwrócił uwagę na urodę i okazałość tej interesującej rośliny (speciosa – drugi człon nazwy gatunkowej smotrawy okazałej – po łacinie oznacza piękna).
Według danych Atlasu Roślin Naczyniowych M. Snowarskiego smotrawa okazała z Polski północno-wschodniej do tej pory nie występowała.
Materiał:RDLP Olsztyn (Andrzej Ryś, Nadleśnictwo Strzałowo )