Niezwykły Ałtaj
Spis treści
Ałtaj – Piaski Katuńskie
Ałtaj to niezwykła kraina, pełna osobliwości przyrodniczych. Wśród nich koniecznie warto wspomnieć o rzece Katuń, wschodniej granicy Parku Przyrody Aya, głównej drogi wodnej Gór Ałtajskich.
Rzeka Katuń
Katuń to wyjątkowo piękny twór natury. Jej dolina jest bogata w najbardziej zróżnicowaną roślinność, faunę, skały i minerały, jaskinie, arżany.
Nie można się oprzeć stromym klifom, bombom, progom, wąwozom i wodospadom. Nazwa rzeki Katuń związana jest z ałtajskim słowem „kadyn” – „kochanka, kochanka”. Lud Ałtaju skomponował wiele legend i pieśni ludowych o Katuniu, w których wychwala się jego siłę i piękno. Długość Katunia wynosi 688 km, powierzchnia dorzecza 60 900 km2.
Katun zaczyna się na południowych stokach masywu górskiego Belukha, od lodowca Gebler.
W górnym biegu rzeka zatacza dużą pętlę wokół zachodniej części grzbietu Katuńskiego (tzw. Podkowa Katuńska), przecina dorzecze stepu Uimon, a po zbiegu rzeki Argut obiera kierunek północny.
Większość rzek Górnego Ałtaju należy do dorzecza Katunia. Otrzymuje 6799 dopływów. Całkowity spadek od źródła do ujścia wynosi 2000 m, co determinuje dużą prędkość prądu ─ 5-6 m / s.
Katuń charakteryzuje się naprzemiennie szerokimi odcinkami (do 1 km) oraz wąskimi – wąwozami (szybki, wysokie tarasy i bomy). Na rozległych obszarach Katun ma spokojny nurt i bagniste brzegi. Poniżej wioski Maima, Katun nabiera charakteru rzeki stepowej.
Piaski Katuńskie: tarasy i skały nadrzeczne
Ogromne skały piaskowe i tarasy, ciągnące się wzdłuż rzeki Katuń, u podnóża wielkich gór Ałtaj, zadziwiają wielu turystów, którzy widzą je po raz pierwszy.
Niektóre tarasy są ułożone na kilku poziomach, ale wszystkie mają niezwykle płaskie powierzchnie, zaokrąglone kontury, dochodzące do kilkudziesięciu metrów wysokości.
Mimowolnie pojawia się myśl: „Skąd one się wzięły?”
Zwykle odpowiadają, że Katuń był tak głęboką rzeką, że osadzała na swoich brzegach takie masy piasku.
Ale czy tak było ?
Legenda
Według starej legendy rzeki była kiedyś ściśnięte ogromnymi kamieniami, między wysokimi górami Ałtaju. Najpotężniejszy bohater tamtych czasów, słysząc ich żałosny jęki, postanowił uratować je z niewoli. Wskazującym palcem prawej ręki, nakreślił bruzdy w górach, a wszystkie przepływające strumienie i rzeki płynęły wzdłuż nich z wesołą pieśnią.
Następnie bohater, za pomocą trójostrzowej strzały, rozszczepił na dwie części dużą górę, która blokowała w rzekę, uwalniając w ten sposób jej dalszą drogę.
Tak niesamowite wyjaśnienie historii powstawania rzek Ałtaju zachowało się w folklorze.
Nawiasem mówiąc, legenda mówi prawdę.
Ślady dawnej katastrofy
Piaszczyste tarasy to zachowane ślady działalności prawdziwego bohatera – błota starożytnej globalnej katastrofy jaka dotknęła Górny Ałtaj. Następnie w miejsce stepów czujskich i kurajkisch leżało ogromne morze, spiętrzone naturalną tamą gór, podczas którego zniszczenie gigantyczna fala przemknęła wzdłuż łoża Katuń z katastrofalną siłą.
Z czasem blokada na drodze wody mogła się zregenerować, więc wszystko powtarzało się wiele razy. Potworne ciśnienie wody wywierało i wciskało masy skał osadowych w dziwaczną rzeźbę doliny Katuńskiej.
Ostatnie ślady katastrofalnej powodzi, która przetoczyła się przez dolinę dużej rzeki, znajdują się również w jej dolnym biegu – na terenie wsi Płatowo.
Specyficzna rzeźba grzbietowa tutejszego terenu przypomina ogromne, piaszczyste fale o wysokości dochodzącej do kilku metrów.
W jeszcze bardziej starożytnych czasach, 400-450 milionów lat temu, w kambryjskim okresie historii Ziemi, całą Syberię pokrywało ciepłe, płytkie morze.
Pod jej wodą, od dawnych morskich mieszkańców, podobnie jak współczesne koralowce, utworzyły się grube warstwy wapienia. Pod koniec ery paleozoicznej Ałtaj przeszedł silne ruchy skorupy ziemskiej, a w miejscu dawnego morza ukształtowała się ziemia, a następnie góry.
Dlatego Ałtaj to także wiele wapieni i wiele jaskiń. A w jaskiniach można znaleźć ślady dawnych zwierząt morskich.
Nieodgadniona tajemnica piękna natury.
zobacz też: Najwyższe szczyty górskie Kaukazu
Ale pomimo długotrwałych badań naukowcy nie znajdują jednoznacznej odpowiedzi.
Wiek i pochodzenie wysokich tarasów katuńskich oraz granice dawnych zlodowaceń są nadal kontrowersyjne. Mówią też, że na terenie całego Górnego Ałtaju znajdowało się kiedyś wybrzeże wielkiego oceanu. Na tym brzegu były ogromne piaszczyste plaże. To ich piasek odziedziczył brzegi rzeki Katuń. Istnieje jednak inna opinia, że to ogromne morze rozlało się ponad 40 milionów lat temu na Nizinie Zachodniosyberyjskiej, a nie na południe od góry Kamnja na Obu.
zdjęcie wprowadzające (rzeka Katuń, w górach Ałtaju): foto: Ondřej Žváček; licencja: CC BY 2.5
pozostałe zdjęcia i tekst: myaltai.ru
Artykuł powstał w ramach:
Projekt dofinansowany ze środków Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia w ramach Otwartego Konkursu na Dofinansowanie Zdalnych Przedsięwzięć na rzecz Dialogu i Porozumienia w Stosunkach Polsko-Rosyjskich